อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะชุมพร ประกาศเป็นอทุยาน แห่งชาติเมื่อ พ.ศ.๒๕๓๒ แรกเริ่มใช้ชื่ออุทยานแห่งชาติหาดทรายรี ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็นอุทยานแห่ง ชาติหมู่เกาะชุมพร เมื่อวันที่๒๔ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๔๒ ครอบคลุมพื้นที่ ๑๙๘,๑๒๕ ไร่ มีชายหาด ทอดยาวกว่าร้อยกิโลเมตร ส่วนพื้นที่ทางทะเล ประกอบด้วยหมู่เกาะกว่า ๔๐ เกาะ ครอบคลุมพื้นที่ ตั้งแต่เกาะจระเข้ในเขตอำเภอปะทิว จดเกาะง่ามใหญ่ เกาะง่ามน้อย เกาะเสม็ด เกาะมะพร้าว เกาะมัตราเกาะทองหลาง เกาะรังกาจิว ในเขตอำเภอเมือง และหมู่เกาะในเขตอำเภอสวี อำเภอทุ่งตะโกจนถึงอ่าวท้องครกในเขตอำเภอหลังสวน บางเกาะ เป็นจุดดำน้ำ เช่น เกาะจระเข้ อยู่ทางตอนเหนือสุด ของอุทยานฯ
ที่ทำการอุทยานฯ ตั้งอยู่กลางป่าชายเลน มีอาคารศูนย์บริการนักท่องเที่ยวเชื่อมด้วยสะพานไม้ทอดยาว และมีสะพานแขวน เป็นเส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติ เลียบคลองเข้าไปในป่าชายเลนมีทางเดินแยกหลายเส้นทางเหมาะสำหรับศึกษาระบบนิเวศป่าชายเลนหรือจะพายเรือคยักชมป่าชายเลนเป็นกิจกรรมท่อง เที่ยวเชิงนิเวศที่เปิดโอกาสให้นักท่องเที่ยวสัมผัส ธรรมชาติได้อย่างใกล้ชิดการดำน้ำลึกและน้ำตื้น จุดดำน้ำลึกและน้ำตื้นในท้องทะเลชุมพรมีอยู่ด้วยกันหลายจุดตามแนวปะการังในเกาะต่าง ๆ มักจะพบปะการังดำ (Black Coral)ซึ่งเป็นสัตว์ในกลุ่มกัลปังหามากที่สุดในประเทศไทย มีถ้วยทะเล (Corallimorph) พรมทะเล(Zooanthid) และดอกไม้ทะเล (Sea Anemone) มากที่สุดในอ่าวไทย และยังเป็นพื้นที่ที่มีปริมาณและความหลาก หลายของชนิดพันธุ์ปลามากที่สุดในอ่าวไทย นับเป็น จุดสำรวจโลกใต้น้ำที่น่าสนใจมาก
นอกจากชายหาดแล้ว อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะชุมพรยังมีพื้นที่ครอบคลุมทั้งป่าชายเลน ภูเขา ท้องทะเล และหมู่เกาะหลายแห่ง ตั้งแต่เกาะจระเข้ในเขตอำเภอปะทิวจดเกาะง่ามใหญ่ เกาะง่ามน้อย เกาะเสม็ด เกาะมะพร้าว เกาะมาตรา เกาะทองหลาง เกาะรังกาจิว บริเวณอ่าวทุ่งคาในเขตอำเภอเมือง และหมู่เกาะในเขตอำเภอสวี อำเภอทุ่งตะโก จนถึงอ่าวท้องครกในเขตอำเภอหลังสวน ด้วยพื้นที่กว้างใหญ่และทรัพยากรธรรมชาติที่สวยงามของอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะชุมพร จึงก่อให้เกิดกิจกรรมท่องเที่ยว (Chumphon Things to do) ที่น่าสนใจมากมาย สถานที่ท่องเที่ยวและกิจกรรมที่น่าสนใจ (Chumphon Travel) – ท่องหมู่เกาะต่าง ๆ ที่มีอยู่ถึง 40 เกาะ และมีจุดเด่นของกิจกรรมแตกต่างกันไป อาทิเช่น ดำน้ำดูปะการังที่เกาะง่ามใหญ่และเกาะง่ามน้อย ชมความงดงามของผืนทะเลใสรอบเกาะรังกาจิว เกาะทองหลาง พักผ่อนบนเกาะจระเข้ซึ่งเม็ดทรายบนชายหาดนั้นขึ้นชื่อว่าขาวเนียนละเอียด และยังมีก้อนหินกลมมนเป็นจำนวนมาก – เดินศึกษาธรรมชาติซึ่งเริ่มต้นจากอาคารศูนย์บริการนักท่องเที่ยวที่มีสะพานไม้เชื่อมกับเส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติเลียบคลองเข้าไปในป่าชายเลน หรือจะนั่งเรือชมผืนป่าชายเลนอันอุดมสมบูรณ์แห่งนี้ก็ได้ – สักการะศาลกรมหลวงชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ที่หาดทรายรี ชมเรือรบหลวงชุมพร – ชมทัศนียภาพ ณ จุดชมวิวเขาเจ้าเมืองแถวหาดทรายรี จากบนนั้นสามารถมองเห็นทิวทัศน์ของหมู่เกาะกลางท้องทะเลชุมพรได้ชัดเจน – จุดชมวิวเขามัทรี เป็นจุดชมวิวแห่งใหม่ อยู่ระหว่างทางก่อนถึงหาดทรายรี ชมวิวสวยงามได้เกือบ 360 องศา มีร้านอาหารร้านกาแฟเปิดให้บริการนักท่องเที่ยว รถยนต์ขึ้นถึงด้านบนได้ – ชมชายหาดของอุทยานฯ ที่มีระยะทางยาวกว่าร้อยกิโลเมตร ครอบคลุมชายฝั่งทะเลเกือบครึ่งหนึ่งของความยาวทั้งหมดของจังหวัดชุมพร หลายแห่งเป็นชายหาดสวยงามน่าเที่ยว อาทิเช่น อ่าวทุ่งมะขามในและอ่าวทุ่งมะขามนอก ซึ่งยาวกว่า 4 กิโลเมตร หาดอรุโณทัย ที่ยาวประมาณ 6 กิโลเมตร ในเขตอำเภอทุ่งตะโก
